Promotieonderzoek afgerond

Tamara Rumiantsev verdedigt op 14 april as. haar proefschrift Collaborative learning in conservatoire education: catalyst for innovation, aan de Universiteit Leiden (11.15 uur, Groot Auditorium, Academiegebouw).

Is er reden tot zorg omtrent conservatoriumonderwijs? Tijdens de coronapandemie lieten professionele muzikanten zich omscholen, muziekstudenten bleken hun studiegenoten tijdens de lockdown meer te missen dan hun lessen, en individuele coaching van muzikaal talent haalt in sommige coaches niet per se het beste naar boven. Hoe relevant is het conservatoriumonderwijs eigenlijk? Hoe gedegen worden muziekstudenten voorbereid op de veelzijdige en veeleisende beroepspraktijk? Hoe verhoudt het traditionele meester-gezel model zich tot de huidige 21^e eeuw?

Deze en andere vragen stelde Rumiantsev zich, en deed als buitenpromovendus en onderwijskundig onderzoeker met een NWO-promotiebeurs gedegen literatuur- en praktijkonderzoek om aan te tonen dat door middel van samenwerkend leren studenten beter voorbereid kunnen worden op beroepspraktijk en maatschappij. Terwijl de virtuoze pianist, componist en pedagoog Franz Liszt (1811-1886) zijn leerlingen in groepslessen de fijne kneepjes van het vak bijbracht, werd het meester-gezel model in de eerste helft van de 20^e eeuw tot een individuele lesvorm teruggebracht. Uit onderzoek en praktijk blijkt dat deze lesvorm behalve positief ook negatief kan uitpakken. De ‘gezel’ komt in een afhankelijkheidsrelatie, leert niet samenwerken, kritisch denken, reflecteren, initiatief ontplooien en een artistieke identiteit ontwikkelen.

In een van de case-studies van haar proefschrift over vocale groepslessen waren studenten weinig enthousiast over de mate waarin ze werden voorbereid op de beroepspraktijk: het was meer een ‘exercise in sitting’ dan een ‘exercise in singing’. Docenten willen vaak wel anders lesgeven, maar weten niet hoe. Eén van de aanbevelingen is dan ook om in te zetten op de professionele ontwikkeling van docenten. Het leiderschap van conservatoria bleek echter weinig voortouw te nemen in het breken met tradities vanuit een groot respect voor de expertise van hun docenten.

Samen leren in een community (of learning, practice, inquiry) met een docent die het leerproces faciliteert, biedt studenten en hun peers ruimte voor samenwerking, initiatief, experiment, discussie, reflectie en zelfsturing, en versterkt de ontwikkeling van een professionele identiteit. Een breder palet aan vaardigheden geeft afgestudeerden de mogelijkheid zich een leven lang te blijven ontwikkelen en samenwerkingen aan te gaan zowel binnen als buiten de eigen discipline, binnen en buiten de gebaande paden. Daarmee kunnen musici van grotere betekenis zijn voor beroepspraktijk en maatschappij.